Η διπολική διαταραχή ή αλλιώς μανιοκατάθλιψη είναι μια διαταραχή της διάθεσης κατά την οποία υπάρχουν εναλλαγές συναισθήματος από την φυσιολογική διάθεση σε περιόδους κατάθλιψης, μανίας ή υπομανίας.
Σύμφωνα με τον παγκόσμιο οργανισμό υγείας, τριάντα εκατομμύρια άνθρωποι σε όλο τον κόσμο πάσχουν από διπολική διαταραχή. Πολλοί διάσημοι άνθρωποι όπως ο Vincent Van Gogh , η Catherine Zeta Jones, ο Mel Gibson, ο Frank Sinatra έχουν παραδεχθεί ότι έπασχαν από διπολική διαταραχή ή πιστεύεται ότι έπασχαν .
Αναλυτικότερα, η διπολική διαταραχή είναι μια διαταραχή της διάθεσης κατά την οποία ο ασθενής περνά από φάσεις έντονης μανίας ή υπομανίας σε φάσεις βαθιάς κατάθλιψης.
Η συγκεκριμένη διαταραχή χαρακτηρίζεται από διαστήματα υπερδραστηριότητας με έντονα ανεβασμένη ή ευερέθιστη διάθεση τα οποία όμως εναλλάσσονται με διαστήματα έντονης θλίψης.
Τα καταθλιπτικά επεισόδια των διπολικών διαταραχών χαρακτηρίζονται από τα δύο βασικά χαρακτηριστικά της κατάθλιψης, που είναι η έλλειψη ενδιαφέροντος για καθετί που προκαλούσε ευχαρίστηση και η κακή διάθεση.
Παρακάτω παρατίθενται κάποια από τα σημάδια της κατάθλιψης.
Το άτομο έχει κακή διάθεση.
Νιώθει λύπη, απογοήτευση, έχει ένα αίσθημα κενού.
Κλαίει συχνά και αισθάνεται μουδιασμένο.
Ευερεθιστότητα. Το άτομο νευριάζει εύκολα για πράγματα που δεν είναι τόσο σημαντικά και που δεν το ενοχλούσαν παλιά.
Το άτομο έχει χάσει το ενδιαφέρον του για τη ζωή και τις δραστηριότητες που έκανε.
Αμέλεια προσωπικής φροντίδας (π.χ. μειωμένη όρεξη για προσωπική καθαριότητα).
Αίσθημα κόπωσης ή χαμηλή ενεργητικότητα.
Το άτομο νιώθει συνέχεια κουρασμένο και δεν έχει ενέργεια για να κάνει οτιδήποτε.
Αμέλεια προσωπικών ευθυνών (παραμέληση υποχρεώσεων τόσο στην εργασία όσο και στο σπίτι).
Μειωμένη συγκέντρωση σε κάθε είδους δραστηριότητα (π.χ. διάβασμα βιβλίου ή παρακολούθηση ταινίας).
Μειωμένη μνήμη και προσοχή.
Άγχος που πολλές φορές συνοδεύεται από σωματικά συμπτώματα όπως δύσπνοια, εφίδρωση, ναυτία, αίσθημα πανικού και πνιγμού.
Αίσθημα απελπισίας και αδυναμίας
Αλλαγές στην διάθεση ( από χαρά σε λύπη).
Αλλαγές στον ύπνο (αϋπνίες, συχνές διακοπές κατά την διάρκεια του ύπνου, υπερβολικές ώρες ύπνου).
Αυτοκτονικές σκέψεις ή σκέψεις θανάτου.
Διατροφικές αλλαγές.
Το άτομο δεν έχει όρεξη για φαγητό ενώ λιγότερα συχνή είναι η αύξηση της όρεξης.
Μείωση της σεξουαλικής επιθυμίας.
Ψυχοκινητική επιβράδυνση.
Το άτομο εμφανίζει επιβράδυνση στη ομιλία, στον τρόπο σκέψης ακόμα και στις κινήσεις. Έτσι ο λόγος μπορεί να είναι φτωχός, οι κινήσεις αργές και το βλέμμα απλανές.
Για να διαγνωσθεί ένα άτομο με κατάθλιψη, τα παραπάνω συμπτώματα πρέπει να έχουν διάρκεια τουλάχιστον δύο εβδομάδες.
Αντίθετα, στη διάρκεια μιας μανιακής φάσης, το άτομο νιώθει έντονη ενεργητικότητα και έχει υπερβολικά ανεβασμένη διάθεση. Έτσι το άτομο μπορεί να εμφανίσει διογκωμένη αυτοεκτίμηση, δυσκολία στην συγκέντρωση, πολλές και καλπάζουσες σκέψεις, ευερεθιστότητα, αυξημένη ερωτική επιθυμία, λιγότερη ανάγκη για ύπνο. Επίσης, ο ασθενής μπορεί να παρουσιάσει υπερβολική φλυαρία, κακή κρίση και απερίσκεπτη συμπεριφορά , επιθετική συμπεριφορά, ή να κάνει αλόγιστα έξοδα. Αυτή η διακριτή περίοδος πρέπει να έχει διάρκεια τουλάχιστον μία εβδομάδα.
Στο επεισόδιο υπομανίας η διάγνωση είναι δυσκολότερη καθώς ο ασθενής είναι υπερπαραγωγικός για μεγάλο διάστημα χωρίς όμως να είναι σοβαρά δυσλειτουργικός. Στην υπομανία η διάθεση είναι αυξημένη σε μέτριο όμως βαθμό και μπορεί το άτομο να κοιμάται λιγότερες ώρες από ότι συνήθως νιώθοντας όμως ξεκούραστος. Επίσης μπορεί να υπάρχει αίσθημα μεγαλείου, διάσπαση προσοχής, πολλές συνεχόμενες σκέψεις ή εμπλοκή σε πολλές ευχάριστες δραστηριότητες με άσχημες συνέπειες όμως.
Μορφές διπολικής διαταραχής
Παρακάτω περιγράφονται οι μορφές διπολικής διαταραχής σύμφωνα με το DSM-IV.
Διπολική διαταραχή τύπου Ι: Περιλαμβάνει την εμφάνιση ενός τουλάχιστον μανιακού επεισοδίου με ή χωρίς ένα επεισόδιο μείζονος κατάθλιψης. Ο κίνδυνος εμφάνισης της διπολικής διαταραχής 1 είναι περίπου ο ίδιος τόσο σε άνδρες όσο και σε γυναίκες και προσβάλει άτομα από όλες τις εθνικότητες και όλες τις κοινωνικές ομάδες.
Διπολική διαταραχή τύπου ΙΙ: Περιλαμβάνει την εμφάνιση ενός ή περισσοτέρων μειζόνων καταθλιπτικών επεισοδίων με ένα τουλάχιστον υπομανιακό επεισόδιο.
Κυκλοθυμική διαταραχή: Το κύριο χαρακτηριστικό της είναι μια χρόνια αλλαγή της διάθεσης από υπομανιακά επεισόδια σε περιόδους κατάθλιψης, που ποτέ όμως δεν πληρούν τα κριτήρια για μανιακό ή μείζον καταθλιπτικό επεισόδιο.
Διπολική διαταραχή μη προσδιοριζόμενη αλλιώς: Η συγκεκριμένη κατηγορία περιλαμβάνει καταθλιπτικά και υπομανιακά συμπτώματα που δεν πληρούν τα κριτήρια για κάποια από τις παραπάνω διαταραχές.
Ολοκληρώνοντας, η διπολική διαταραχή είναι μια σοβαρή νόσος που αποδιοργανώνει σε μεγάλο βαθμό την καθημερινότητα του ανθρώπου. Το άτομο μπορεί να αισθάνεται για μια περίοδο ότι έχει πολύ ενέργεια ενώ την αμέσως επόμενη περίοδο να νιώθει άδειος. Συνήθως ασχολείται με μεγάλο αριθμό διαφορετικών δραστηριοτήτων, αδυνατώντας ωστόσο να τις ολοκληρώσει. Τις περισσότερες φορές ο διπολικός ασθενής θα πρέπει να πάρει φαρμακευτική αγωγή συνδυάζοντας την με ψυχοθεραπεία.
Ο ψυχολόγος θα βοηθήσει τον ασθενή να διαχειριστεί καλύτερα το άγχος του, να ελέγξει τις παρορμήσεις του, να έχει καλύτερες σχέσεις σε προσωπικό και επαγγελματικό επίπεδο και γενικά να φροντίζει καλύτερα τον εαυτό του.